Opmars van alternatieve vormen van drugs blijkt uit nieuw onderzoek van NICC
- Analyse op 558 bloedstalen van bestuurders
- 7% test naast klassieke drugs ook positief op designer drugs
- Designer drugs niet altijd illegaal: kat- en muisspel tussen drugsproducenten en wetgever
- Uitvoeringsbesluiten om ze allemaal te verbieden in de steigers
Alternatieve vormen van drugs zijn in ons land populairder dan aanvankelijk gedacht. Het Nationaal Instituut voor Criminalistiek en Criminologie (NICC) becijferde voor het eerst de aanwezigheid van alternatieve drugs in het Belgische verkeer. Minstens 7% van de bestuurders die positief testte op klassieke drugs hadden ook sporen van ‘designer drugs’ in het bloed. Deze potentieel gevaarlijke drugs zijn momenteel niet allemaal illegaal omdat drugsproducenten steeds een achterpoortje in de wetgeving vinden. Maar daar komt binnenkort verandering in, mede dankzij de expertise van het NICC.
Nieuwe psychoactieve substanties (NPS), zo worden deze alternatieve vormen van drugs genoemd. Pilletjes in felle kleuren of poeders in gekke verpakkingen, die relatief eenvoudig via het internet te verkrijgen zijn. En dit niet eens allemaal illegaal, want zodra er een substantie verboden wordt, duikt er ergens anders een pilletje op met een lichtjes aangepaste chemische samenstelling maar met een vergelijkbaar effect.
Het European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction en het Belgian Early Warning System Drugs waarschuwt al langer dat deze stoffen populair zijn in het uitgaansleven. Maar dat ze echt aan een opmars bezig zijn in België, blijkt nu uit nieuwe cijfers van het NICC, het instituut dat een grote meerderheid van de bloedstalen in het verkeer analyseert.
Combinatie
Het NICC analyseerde 558 bloedstalen afgenomen van bestuurders die positief werden bevonden voor cannabis, cocaïne, amfetamine of heroïne. Daarvan bleek 7% ook positief te testen op een alternatieve vorm van drugs. Bij een analyse van 199 speekseltesten die bij een politiecontrole een negatief drugsresultaat gaven, bleek dat liefst 11% sporen van alternatieve drugs bevatte.
“De Europese Unie schatte dat 8% van de jongeren tussen 15 en 24 jaar wel eens een NPS gebruikt. Specifiek voor België zou dit ongeveer 3% zijn”, zegt Sarah Wille, expert toxicologie bij het NICC. “De laatste jaren rapporteerde de EU een stijging van het aantal designer drugs of NPS, maar met dit onderzoek tonen we nu echt aan dat die drugs populairder zijn in België dan aanvankelijk gedacht. Onze studie concentreert zich echter alleen op stalen die genomen zijn van mensen die achter het stuur zaten. Afhankelijk van de geteste populatie kunnen deze alternatieve vormen meer of minder voorkomen.”
Achterpoortjes
In België zijn de lijsten van verboden middelen wettelijk vastgelegd. Alles wat er niét op staat, is dus legaal. Drugsproducenten gebruiken achterpoortjes door de basisstructuur van illegale stoffen aan te passen. Zo bedenken ze steeds nieuwe vormen die niet-gereglementeerd zijn tot op het moment dat ze op de lijst van verboden middelen komen. Een kat- en muisspel dus.
“De substanties kunnen vergelijkbare effecten hebben als klassieke drugs, maar ze zijn vaak veel krachtiger en dus erg gevaarlijk”, legt Wille uit. “Vaak weet je niet exact wat je neemt. Drugsdealers zeggen wel dat het XTC of speed is, maar het kan een NPS zijn. Of je koopt een verpakking van een gekende NPS, maar het blijkt toch een andere component of een mengsel te zijn. De structuur is zo aangepast om steeds aan de drugswetgeving te ontsnappen.”
Binnenkort echt verboden?
De laatste jaren zijn er negentig van dergelijke drugs aan de lijst toegevoegd, maar er zijn zoveel verschillende chemische combinaties dat het haast onmogelijk is om al die vormen in de wet te verbieden.
Maar mede dankzij het NICC kan de regering het achterpoortje binnenkort toch sluiten: het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) en het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid (WIV) tekende samen met het NICC de basisstructuren van de werkzame stoffen uit voor een nieuw Koninklijk Besluit. “Enkele basisstructuren zullen hierbij verboden worden, waardoor vele NPS door die wet dus in één keer illegaal worden”, zegt Wille. Binnenkort wordt dit KB gepubliceerd.
Door het stijgende belang van die bestanddelen investeert het NICC ook in onderzoek om ze efficiënter op te sporen. In samenwerking met de Universiteit van Gent wordt momenteel een NPS-opsporingstechniek ontwikkeld, op basis van hun activiteit op de hersenen.
Wat zijn Nieuwe Psychoactieve Substanties NPS?
Het zijn stoffen die niet zijn opgenomen in de conventies van de Verenigde Naties over verdovende middelen en psychotrope stoffen. Ze worden echter wel als drugs op de markt gebracht.
