Nationale DNA-databanken
De nationale DNA-gegevensbanken trachten om personen die betrokken zijn bij een misdrijf te identificeren aan de hand van overeenkomsten tussen DNA-profielen. Het gaat dus om een vergelijkend onderzoek van DNA profielen overgemaakt door erkende DNA-laboratoria. Deze DNA-profielen kunnen opgesteld zijn zowel vanaf sporen gevrijwaard op een plaats delict of vanaf stalen afgenomen bij personen veroordeeld voor of verdacht van een bepaalde misdaad.
Sinds juli 2018 worden ook DNA-profielen opgesteld vanaf stoffelijke resten, vanaf sporen van een vermiste persoon, of van de verwanten van een vermiste persoon geregistreerd en vergeleken in de nationale DNA-databanken. Dit om niet geïdentificeerde stoffelijke resten te identificeren of om een vermiste persoon op te sporen.
Wettelijk kader
Er zijn 5 erkende DNA-laboratoria in België die in het kader van strafzaken DNA-analyses mogen doen. De gegevens van elk van deze laboratoria worden verzameld in de nationale DNA-gegevensbanken.
Het beheer van de nationale DNA-databanken wordt bepaald door de DNA-wet van 22 maart 1999 en 7 november 2011, het Koninklijk Besluit van 17 juli 2013 en de wet van 21 december 2013. Deze wetten voorzien in de oprichting van drie nationale DNA-gegevensbanken:
- DNA-databank criminalistiek met DNA-profielen opgesteld vanaf aangetroffen sporen en DNA-profielen van verdachten
- DNA-databank veroordeelden met DNA-profielen van veroordeelde personen
- DNA-databank vermiste personen met DNA-profielen opgesteld vanaf stoffelijke resten, vanaf sporen (bv. gebruiksvoorwerp) van vermiste personen en verwanten van vermiste personen
De EU raadsbesluiten 2008/615/JBZ en 2008/216/JBZ van 23/06/2008 voorzien in de internationale uitwisseling van DNA-profielen geregistreerd in de nationale DNA-databanken tussen alle EU lidstaten. Momenteel is België operationeel met 24 EU-lidstaten:
- Nederland (sinds 29/07/2014)
- Frankrijk (sinds 15/12/2014)
- Duitsland (sinds 20/04/2016)
- Luxemburg (sinds 18/05/2016)
- Zweden (sinds 21/09/2017)
- Oostenrijk (sinds 25/10/2017)
- Tsjechië (sinds 04/12/2017)
- Roemenië (sinds 02/02/2018)
- Estland (sinds 01/03/2018)
- Spanje (sinds 08/05/2018)
- Litouwen (sinds 31/08/2018)
- Portugal (sinds 19/10/2018)
- Polen (sinds 04/12/2018)
- Malta (sinds 04/06/2019)
- Kroatië (sinds 30/09/2019)
- Finland (sinds 05/11/2019)
- Slovakije (sinds 26/11/2019)
- Slovenië (sinds 16/12/2019)
- Bulgarije (sinds 14/01/2020)
- Letland (sinds 20/01/2020)
- Verenigd Koninkrijk (sinds 21/12/2020)
- Hongarije (sinds 18/01/2021)
- Griekenland (sinds 20/12/2022)
- Denemarken (sinds 23/02/2023)
Praktijk
- Opname en vergelijking van DNA-profielen opgesteld vanaf aangetroffen sporen (zuivere profielen alsook mengprofielen afkomstig van maximaal 2 personen);
- Opname en vergelijking van referentieprofielen van veroordeelden;
- Vergelijking van referentieprofielen van verdachten en opname bij overeenkomst binnen het dossier en/of bij overeenkomst met de nationale DNA-databanken;
- Vergelijking van geregistreerde (zuivere) sporenprofielen en referentieprofielen van veroordeelden en verdachten met internationale DNA-databanken (zie lijst landen waarmee België operationeel is);
- Opname en vergelijking van DNA-profielen van personen waarvan de verdwijning onrustwekkend wordt beschouwd (d.i. bij openen van een gerechtelijk dossier), niet-geïdentificeerde stoffelijke resten en verwanten van vermiste personen (op vrijwillige basis). Verwanten worden enkel vergeleken via een stamboom analyse;
- Uitzonderlijk eenmalige vergelijking van complexe mengprofielen (tot 3 personen)
- Geen opname noch vergelijking van mengprofielen van meer dan 2 personen (tenzij in uitzonderlijke gevallen);
- Geen opname noch vergelijking van referentieprofielen van slachtoffers ;
- Geen opname noch vergelijking van resultaten bekomen na analyse van mitochondriaal DNA en chromosoom Y;
- Geen internationale vergelijking van mengprofielen van 2 personen of van verwanten van vermiste personen;
- Geen directe vergelijking van de verwanten van vermiste personen met de Belgische nationale DNA-databanken;
Resultaten
Momenteel kunnen dankzij de DNA-gegevensbanken meer dan 20% van de opgeslagen DNA-profielen gelinkt worden aan andere dossiers. In 80% van de gevallen gaat het om overeenkomsten tussen sporenprofielen en referentieprofielen van personen. Dit wil zeggen dat deze sporen geïdentificeerd kunnen worden (d.i. gelinkt worden aan een gekend persoon) dankzij de nationale DNA-databanken. Ongeveer ¼ van deze identificaties van sporenprofielen zijn te danken aan de internationale uitwisseling van DNA-gegevens.
Momenteel zijn er ongeveer 100 000 profielen opgeslagen in de Belgische DNA-databanken. Sporenprofielen en referentieprofielen van personen (veroordeelden en verdachten) maken elk de helft hiervan uit.
Lees meer :
ACTIVITEITENVERSLAG 2017
ACTIVITEITENVERSLAG 2016
ACTIVITEITENVERSLAG 2015
ACTIVITEITENVERSLAG 2014
- NICC magazine n°8 : Uitwisseling DNA-gegevens met Nederland is een feit - Nu al 1.745 overeenkomsten
- NICC magazine n°4 : NICC start met internationale uitwisseling DNA-gegevens : PIES-project evalueert en stimuleert implementatie Verdrag van Prüm
